İhtilal, İnkilap ve Devrim Kavramları
İhtilal; bir devletin siyasî, sosyal ve iktisadî yapısını veya yönetim düzenini değiştirmek amacıyla hukuk kurallarına ve kanunlara uymaksızın cebir ve kuvvet kullanarak yapılan geniş halk hareketidir.
İnkılap; toplum düzenini ve yapısını daha iyi duruma getirmek için yapılan köklü değişiklik ve iyileştirmelerdir.
Devrim; iktidar ya da organizasyon yapısında, kısa zamanda yaşanan köklü değişimdir. Niteliğindeki değişikliklere, devrimcilere ve hedeflere göre farklı isimler alabilir. Toplumsal, kültürel, felsefi, teknolojik devrim gibi adlandırmalara sahiptir. Devrim sözcüğü genellikle politik devrimleri çağrıştırır. Bunlar da sivil savaş, isyan ve büyük devrim gibi basamaklara ayrılabilir. Politik devrim hedefleyen marksistler devrimleri: burjuva, proleter, sosyalist gibi türlere ayırır. Kültür, ekonomi ve sosyo- politik kurumların değişimi politik devrimin kişilik özellikleridir. Devrimlerin zaman, yöntem ve güdüleyen fikirler açısından çok farklı koşullarda gerçekleşmesi, göreli tanımların türemesine neden olmuştur. Kısaca “çabuk ve büyük değişim” tanımını kullanabiliriz. Zira, başka bir nitelik belirtmek, zıt görüşte devrimler olması nedeniyle mümkün değildir.
En Kanlı Devrimler
Özellikle 18. yüzyıldan itibaren dünya bir devrimler rüzgârına tutulmuştur. Bu devrimlerin çoğu tarihte kanlı izler bırakmış ve dünya tarihini değiştirecek sonuçlar ortaya çıkarmıştır. İşte sizler için araştırdığımız dünya tarihinin en önemli devrim hareketleri.
1. İngiliz Devrimi
İngiliz tarihinde Müthiş Devrim olarak anılan İngiliz devrimi 1642-1651 yılları arasında İngiltere’de cumhuriyet yanlıları ve kraliyet taraftarları arasında uzun çatışmaların yaşandığı bir süreci ifade eder. İngiliz devrimi I. Charles’ın devrilip cumhuriyetçilerin hâkimiyeti sağlayıp, İngiliz Kraliyet sisteminin İrlanda, İskoçya ve Galler Bölgesi'nin de katılımıyla ortak yönetime çevrilmesine karar verilmesiyle neticelendi. Modern devrimlerin ilki olma özelliğine sahiptir.
2. Amerikan Devrimi
Amerikan Devrimi, Amerika’da İngiliz sömürgesi olan 13 koloninin birleşerek Britanya İmparatorluğu'na karşı 1775-1883 yılları arasında giriştikleri bağımsızlık savaşı sürecidir. Daha önce Fransız sömürgesi olan Amerika’nın İngilizlerin eline geçtikten sonra vergilerin ağırlaştırılması kolonilerin kendi aralarında birlik sağlamasına bahane oluşturmuştur. Britanya’ya kaptırdığı sömürgesinin bağımsızlığı için Fransa, Amerikalılara para ve mühimmat sağlanmasında önemli bir rol oynamış, Britanya'ya karşı örgütlenen koalisyonları desteklemiş ve savaşı sona erdiren Yorktown'da ki muharebede belirleyici etken olan bir ordu ve filo göndermiştir. 1783’ta yapılan Paris antlaşmasıyla neticelenmiştir.
3. Fransız Devrimi
Fransız İhtilalı olarak da tarihe geçmiştir. Fransa’da monarşinin yıkılıp cumhuriyet yönetimine geçildiği ve Katolik kilisesinin hâkimiyetinin sınırlandığı bir devrimdir. 1789 yılında başlayan hareketlenme tüm Avrupa’yı etkileyen bir dönüm noktası olma özelliğine sahiptir. Ekonomik bozulmalar, kilise baskısı halkı isyana iten en önemli sebeplerdir. Fransız devriminden sonra sadece Fransa’da değil tüm Avrupa’da büyük bir aydınlanma hareketi başlamıştır.
4. Rus Devrimi
Birici dünya savaşında zor zamanlar geçiren Çarlık Rusya’sı büyük bir Komünist ihtilâle sahne oldu. Vladimir Lenin’in önderliğinde 1917 yılında yapılan ihtilal neticesinde Çarlık rejimi yıkılmış ve Komünist bir hükümet kurulmuştur. Cihan harbinden de çekilen Bolşevik yönetimi, ülke içinde Çarlık yanlılarıyla mücadeleye girişmiştir. Bu mücadeleler ve 1990’ların başında Sovyet rejiminin yıkılmasına kadar geçen süre içinde milyonlarca insan katledilmiştir.
5. Alman Devrimi
1918-1919 yılları arasında ki kanlı mücadeleyi temsil eden Alman devrimi, Birinci Cihan Harbinden yenik çıkan ve Versay atlaşmasıyla büyük bir hezimete uğrayan Alman halkı yeni bir rejim kurulması gerektiğine inanıyordu. Devrimin asıl amacı yıkılmış olan Alman İmparatorluğu’nun yerine bir cumhuriyet rejimi kurmaktı. Fakat Sovyet Rusya’dan etkilenen Almanların da Komünist bir rejim kurma amacı taşımaları bir iç savaş meydana gelmiştir. İç çatışmalar tam dokuz ay sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle neticelendi.
6. Meksika Devrimi
Meksika devrimi 1876-1910 arasında Meksika’yı yöneten Porfirio Diaz’ın diktatörlüğünü devirmek maksadıyla gerçekleştirilmiştir. O dönem %80’i köylü olan Meksika büyük bir krizin içindeydi. Meksika burjuvazisi yaşanan krize ve Porfirio Diaz diktatörlüğüne çare olarak Madero’yu görüyorlardı. Bu amaçla faaliyete başlayan Madero, söylemlerinden dolayı Diaz tarafından tutuklanmış daha sonra şartlı olarak serbest bırakılmış ve Amerika’ya kaçmıştır. Kaçarken de halka isyan çağrısı yapmıştır. İlerleyen süreçte isyancılar ve Diaz’ın ordusu arasında uzun ve kanlı çatışmalar yaşanmıştır. Uzun süren çatışmalardan sonra Diaz, Madero ile anlaşmayı kabul etmiş ve ülkede Madero’nun liderliğinde bir yönetim kurulmuştur.
7. Küba Devrimi
26 Temmuz 1953 Moncada Kışlası isyanıyla başlayan devrimin amacı Fidel Castro önderliğinde bir rejim kurmaktı. Kışla baskınından sonra tutuklanan Castro ve ekibi daha sonra politik baskılar neticesinde serbest bırakıldılar ve Meksika’ya sürgün edildiler. Meksika da örgütlenen Fidel Castro, burada Che Guevara ile tanışmıştır. Daha sonra Meksika’dan Küba’ya tekrar dönüp isyancılarla birleşen Fidel Castro önderliğinde sürdürülen iç savaş neticesinde Fulgencio Batista ülkeden kovulmuş ve Küba’da sosyalist bir rejim kurulmuştur.
Batı ülkelerinde asker, bizde olduğu gibi kurtuluş savaşı vermemiş ve devrimlere öncülük işlevini üstlenmemiştir. Üstelik sömürgecilik ve emperyalizmin uygulayıcısı olmuştur.
