estetik ve bilinçdışı
Geçen yüzyılın ruhsal şartlarından doğan beklentiler, psikanalitik çözümleme yöntemini geliştirmiştir. Psikanalitik alanın tedavi alanından bilinçdışı ve yaratma arasındaki bağ, Freud girişimlerinden doğan sanatçı yorumlamalarıyla eşleşmektedir. Bu eşleşme sonrası bilinç/bilinçdışını birleştiren psikanalitik kuram çalışmaları başlamıştır. Freud ve Lacan, söylemsel/simgesel ve içgüdü/arzu arasındaki ayrım üzerinden bilinçdışı sempatilere odaklaşırlar. Bunun yanında, Freud ve Lacan arasındaki düşünce ayrımı, “Freud bilinçdışına tözel bir kavram diye bakarken, Lacan için “bilinçdışı başka bir söylemin yerini alabilecek bir gerçek değildir” Lacan bilinçdışının ne doğuştan nede içgüdüsel olduğunu ileri sürmesiyle (Sarup, 28/2004) derinleşir. “Bilinçdışı, onu –en azından metaforik olarak-başrol oyuncusu olarak sahneye çıkan Freud da bile, unutulmuş bastırılmış içeriklerin toplanma yerinden başka bir şey değildir ve ancak bunlar sayesinde işlevsel bir önemi vardır.”( Harrison/Wood 413/ 2011)
Antik Yunan ve Anadolu Amazon kadın mitini çağrıştıran bedensel travmanın sunulma halini burada, göğsün yeniden fantazma nesnesi haline geldiğini göstermektedir. “Var olan ama kesik göğüsler, sanatsal varlık hilesi içindeki var olma üstünden, ontolojik bir var olma yetersizliğine işaret eder”(Gagnebin, 149/2011) Patalojik yetersizliğin ve oral bağımlılıkların lehinde olan bu çoğul tasvir, bilinçdışı güdünün tatmin yoksunluğunun konusudur. Agahta’nın göğsüne yapılmış biçimsel müdahale çocuğunu emziren bakire imgesine kurban edilmiş bağışlamadır. Var olmanın olmamak ve var olmanın da olmak olduğu oyunda göğüsler, görünürlüğün temel görünmezliğinde çıkaran sanat eserinin konumuna işaret etmiyor mu? ”(Gagnebin, 149/ 2011)
Sanatçının yaratmaya muktedir olan doğası, bilinçdışının estetik güdülerden ayrılmaz göründüğü yadsınamaz. Yaratı kapılarında çalınan çanların duyumsal partisyonları, bilinçdışına tanınan estetik meşruiyetlerle nasıl doğrulanacaktı? Adına narsist talepleri açığa çıkartmayı bekleyen melekeler denmesinden başka.
GAGNEBIN Murielle, “Psikanalitik Bir Estetik İçin”, Çev: Simla Ongan, YKY, Ekim 2011
HARRISON Charles ve WOOD Paul, “Sanat ve Kuram”, Cev: Sabri Gürses, Küre yayınları, 2011, Jung Carl Gustav, “Arketip” Kavramı üzerine
