Gizli tehlike, mikroplastikler...
Polimer sanayiinin gelişmesi ile yaygınlaşan plastikler şüphesiz hayatımızı pek çok alanda kolaylaştırdılar. Bu sebeple yakın zamana kadar hayatımızın hemen hemen her alanında bolca kullanılmaya başlandılar ve halen de kullanılmaktalar. Bugüne kadar plastik ürün/ambalajların tehlikeleri hep, o plastikleri oluşturan monomerlerin veya üretimde kullanılabilen solventlerin sağlığa zararlı, kanserojen etkilerinden korkuldu. Bu elbette büyük bir tehlike. Ancak bunun dışında plastik ürünlerden kaynaklanan en az yukarıdaki tehlike kadar dikkate değer bir diğer tehlike de mikroplastiklerdir.
Nedir bu mikroplastikler?
Mikroplastikler, adında anlaşılabileceği gibi plastik materyallerin (polimerlerin) mikro boyutta (μm mertebesinde) olanlarıdır. Polimerin ne polimeri olduğunun bir önemi yoktur. Polipropilen (PP), PET (Polietilentereftalat), PVC (Polivinilklorür) vb. aklınıza gelebilecek tüm polimerler eğer bir şekilde mikrometre boyutunda iseler mikroplastikler sınıfına girerler.
Mikroplastik kaynakları
Mikroplastik kaynağı olarak aklımıza ilk olarak kullandığımız plastik malzemelerin bir şekilde fiziksel bir etki, aşınma ile mikro parçacıklar gelir. Ancak bunların dışında bazı kozmetik ürünlerine, diş macunlarına, duş jellerine, temizlik ürünlerine, aşındırıcı etki sağlaması için özellikle eklenirler. Bununla birlikte sentetik elyaflı (poliester, akrilik) tekstil ürünleri de mikroplastik kaynağı olarak maalesef yer almaktadır. Bunlarla iligili yapılmış pek çok bilimsel çalışma vardır.
Environmental Science and Technology' de Laura M. Hernandez ve arkadaşlarının yaptığı, yeni yayınlanan bir araştırmaya göre; plastik poşet çaylardan, 95 °C' de demlendiğinde, yaklaşık 11.6 milyar mikroplastiğin ve 3.1 milyar nanoplastiğin bir fincan çaya geçtiği gözlenmiştir. Bu gerçekten ürkütücü bir rakam.
Yapılan çalışmalar, 150 μm’den küçük mikroplastiklerin bağırsak boşluğundan lenf ve dolaşım sistemine geçebileceğini söylüyor. Ayrıca 20 μm'den küçük mikroplastiklerin organlara nüfuz edecebileceği, çok daha küçük olanlarınsa hücre zarını, kan-beyin bariyerini ve plasentayı geçebileceği ihtimali üzerinde duruluyor. Bu durumun ciddi sağlık sorunları oluşturacağı aşikardır.
Bu tehlikeden korunma toplum düzeyinde mikroplastik kaynaklarını sıfırlamaktan geçiyor. Münferit çabaların etkileri sınırlı olacaktır. Çünkü siz tek başına dikkat etseniz de mutlaka mikroplastiklere maruz kalacağınız bir ortam olacaktır. O sebeple çevremizde bu konuda ciddi manada farkındalık oluşturmamız şarttır.
Hepimize sağlıklı günler diliyorum.
Not: Resim, 1 numaralı kaynaktan alıntıdır.
Kaynaklar
1. L. M. Hernandez, E. G. Xu, H. C. E. Larsson, R. Tahara, V. B. Maisuria, N. Tufenkji, Plastic Teabags Release Billions of Microparticles and Nanoparticles into Tea, Environmental Science and Technology, https://doi.org/10.1021/acs.est.9b02540, 2019.
2. A. Özlem, Mikroplastikler Her Yerde, Tübitak Bilim ve Teknik, 613: 12-19, Aralık 2018.
