Telomer ve Telomeraz Nedir? Testi neden yapılır?
Telomer Nedir? Her bir kromozom kolunun ucundaki özelleşmiş DNA dizilerine telomer denir. Telomer dizileri belli bir baz dizisinin çok sayıda tekrarından meydana gelir. İnsan için bu baz dizisi: (TTAGGG) Kromozom uçlarının doğru bir şekilde replikasyona uğraması için gereklidir. Kromozom uçlarındaki telomer bölgeleri DNA replikasyonu sırasında bütünlük ve stabilizasyon sağlar.
Telomerlerin görevleri nelerdir?
⭑ Genomik bütünlüğü korumak için kromozom uç kapakları olarak görev yapar.
⭑ Kaynaşmayı önler
⭑ Genetik düzensizliği önler
⭑ Hücresel çoğalma için gereklidir
⭑ Hücrenin yaşlanmasından korur.
⭑ Kansere yol açabilecek DNA mutasyonlarından korur
Telomer testi nedir? Telomerlerin uzunluğu veya kısalığı bir insanın ne kadar hızlı yaşlandığının en doğru göstergesidir. Bu şekilde insanın biyolojik yaşının, kronolojik yaşından daha fazla olup olmadığı anlaşılabilir. Telomer testinde telomer boyu PCR yöntemiyle ölçülür.
Telomeraz enzim aktivitesi nedir? Telomeraz, ökaryotik kromozomların telomerlerine telomerik tekrarların eklenmesini katalizleyen ribonükleoprotein yapıda bir reverstranskriptazdır ve büyük bir enzim kompleksidir. Yetişkinlerde, tek çekirdekli periferal kan hücrelerindeki telomeraz aktivitesi tümör hücrelerine göre, aynı zamanda yaşlı bireylerdeki de çocuklardakine göre daha düşüktür. Telomerlerin korunması için telomeraz aktivitesine gereksinim vardır. Çünkü DNA polimerazlar, düz DNA uçlarını tam olarak replike edemezler.
Özetle; Telomerler zamanla kısalır. Hücreler yaşlanır. Hatta Hayflick sınırına (bölünebileceği maksimum saayı) ulaşınca ölür. Organlar yaşlanır.
Aşağıdaki faktörlerin listesi, bilimsel yayınlarda telomer uzunluğu ve yıpranmada rol oynadığı gösterilmiştir;
Alkol, Aids, Ateroskleroz, Kanser, Kardiyovasküler Hastalıklar, İlaç tüketimi, Egzersiz, Hepatit, Yüksek kan basıncı, Yüksek Şeker –Diyabet, Uykusuzluk, Obezite, Nörodejeneratif hastalıklar, Stres, Sigara içmek, Vitamin ve antioksidanlar, Romatoid artrit
