Ataletin parametreleri
Atalet kelimesi tembellik olarak algılanmaktadır. Oysa ki mevcut durumu devam ettirme kararlılığına atalet denmektedir. Peki biz yine de dar bir perspektif ile tembellik olarak değerlendirirsek atalet nelere bağlıdır?
Öncelikle atalet alınan kararları kapsamaktadır. Yani temelde kişiliğiniz ve olaylar karşısındaki tutumunuz, bakış açınız atalet seviyenizi belirler. Aynı olaya farklı insanların farklı tutumları olacaktır. Peki bu adalet seviyesinin her insanda farklı olmasının nedenleri nelerdir?
Bu nedenlere il olarak coğrafya açısından bakıldığında yaşadığımız yer ve koşulları atalet seviyemizi belirleyen ilk parametredir. Bugün afrika kıtasında bir kabilede doğmuş olsaydınız aç kalmamak için avlamak zorunda olacağınız için koşullar sizi daha çalışkan olmaya zorlayacaktı. Aynı şekilde iklim ve doğal zenginlikler de bu parametrenin içerisindedir. ikinci olarak kültür ile devam ediyor bu süreç. Yaşadığınız toplumun geçmişten gelen kuralları ve yaşayış şekliniz ataleti belirliyor. Örneğin göçebe bir ailenin oğlu olsaydınız hayatta kalabilmek ve toplumun parçası olabilmek için hayvanlarla iç içe olmak zorunda olacaktınız. Tabi ki gen haritanız, fiziksel özellikleriniz de farklı koşullar altında bir etken haline gelebiliyor. Üçüncü etken ise zaman. Zamanın değiştirdiği koşullar adaletin tanım ve dengesini etkilemektedir.
İnsanın kişiliği, karakter özellikleri atalet karşısında kendi iç parametrelerini oluşturuyor. Meraklı yapıya sahip insanların daha az ataletli olduğu herkes tarafından gözlemlenmiş bir gerçektir. Değişime açıklık, konu üzerindeki istek ve kararlılık da merak gibi kişisel özellikler kapsamında sayılabilir. Mesela hırslı olmak, aç gözlü olmak, ya da tamahkar olmayı da bunlara dahil edebilirsiniz. Tabi ki bunun bir de duygusal boyutu vardır. Yanı içimizde yaşadığımız korkular, tehditler, sevgi, huzur gibi. Örneğin sürekli ceza veren bir öğretmenin öğrencisi iseniz ataletinizi korku duygunuzu kullanarak yenmeye çalışabilirsiniz.
Çalışılan konu ile ilgili gereklilikler ve şartlar da etkilerin sınıflandırılabileceği bir noktadır. Diplomayı alabilmek için çalışmak zorunda olunması gibi. Motivasyonunuzun bağlı olduğu şartları barındıran koşulların tümü durumsal parametreler olarak adlandırılabilir. Durumsal parametrelerde çıkarlar ve kayıplar dengesi üzerine atalet seviyesi değişkenlik gösterir. Öncelikler ataletin seviyesini belirler. Tüm durumsal koşullarımız önceliklere göre şekillenmektedir.
Ataletinizin tercihlerinize bağlılığı olayı temele indirger: seçimlerimizin yönü ve seçimlerimizdeki tutumumuz ataleti ilgilendiren taraftır. İrademizin nefsi isteklere karşısındaki kararlılık seviyesi kapsamında tercihlerimiz atalet ekseni ile etkileşimdedir.Eğitim ve bilinç bu ekseni genişleyeceği için atalet farkındalığına pozitif etki yaratacaktır.
Toplumsal olarak tüm istatistikler, yukarıda saydığım parametrelere göre değişkenlik gösterir. Siz bugünün/konunun/kazanımların vs.. durumsallığının değişken olmadığını garantileyemeyeceğiniz için ataletin de bir çok parametreye göre değişken olduğunu fark ediyor olacaksınız.
