Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği)
Pedodonti
Çocuk diş sağlığı ve tedavileri diş hekimleri tarafından gerçekleştirilir. Diş hekimliğinin çocuklarla ilgilenen bölümü Pedodontiolarak bilinir. Bebek diş sağlığı ve tedavileri ve çocuk diş sağlığı ve tedavileri ile uğraşan,bu konuda uzmanlaşmış hekimlere Pedodontist denir. Diş hekimleri erken yaşlarda çocukların ilk tanıdıkları hekimler arasında olduklarından toplumsal sorumlulukları yükselmektedir.
Toplum ağız diş sağlığı seviyesinin yükseltilmesinin yolu çocuklardan geçmektedir. Geleceğin erişkinleri olan çocuklar iyi bir sağlık seviyesine sahip olursa büyüdüklerinde oluşturacakları toplumun da sağlık düzeyi yüksek olacaktır. Ailelerin çocuk doktorları olduğu gibi bir de pedodonti uygulamaları yapan bir diş doktorları olmalıdır. Bu hekimler bebek diş sağlığı ve tedavileri, çocuk diş sağlığı ve tedavileri konusunda bilgi ve tecrübe sahibi olmalıdır. Çocuklar küçüklüklerinden itibaren diş doktoruna kontrole gitmeye alıştırılmalıdır. Anne-babasıyla birlikte diş doktoruna gitmeye alışkın çocuklara herhangi bir tedavi gerektiğinde çok daha rahat koltuğa oturarak gerekli müdahaleleri rahatça yaptıracaklardır.
Çocukluk çağlarından itibaren koruyucu diş hekimliği uygulamaları günümüzde önem kazanmaya başlamıştır. Daha çürükler oluşmadan önce aileler bilinçlendirilerek bu konuda aydınlatılmalıdır. Bebeklik çağından başlayarak çocukların beslenmelerinde dikkat edilecek konularla başlayarak, bebek ve çocuklarda ağız bakımının nasıl sağlanacağı öğretilmelidir. Şekerli içecekler, bal karıştırılmış biberonlarla, emziklerle beslenen çocuklarda biberon çürüğü tabir edilen yaygın diş çürükleri gözlenir. Bazen derinleşen bu çürükler bebeğe acı da verebilir. Bu durumda tedavi uygulamak çok zor olabilmektedir. Derinleşen çürüklerin temizlenmesi esnasında rahatsız olması halinde ya tedavi yarım kalmakta, ya da sedasyon denilen yöntemlerle genel anestezi benzeri bir uygulamayla tüm çürükler bir seferde doldurulmaktadır. Tabi çürüklerin oluşmaması için gereken önlemleri almak daha doğrudur. Kişisel ağız hijyenlerini nasıl sağlayacakları öğretilen çocukların günlük olarak bu işlemleri tekrarlamaları kontrol edilmeli, yanlışları, eksikleri düzeltilmeli ve belirli aralıklarla diş kontrolüne getirilmelidir.
Çocuklara özel ilgi gösteren ve onlara yönelik özel klinikler oluşturan, çocuklara yönelik çalışan, onlar için oyun alanları oluşturan, eğitici hediyeler veren, oyunlarla onların ilgisini çeken Pedodontist ve diş hekimleri mevcuttur. Bu hekimler ayrıca çocukların çürüğe karşı dayanıklı dişlere sahip olmaları için özel uygulamalar yaparlar. Dişlerin çürüğe karşı mukavemetini arttıran yerel flor uygulamaları bunlar arasında en yaygın olanıdır. Çocuklar için hazırlanmış minik kaşıklarla bir dakika süreyle uygulanan değişik lezzetlere sahip özel flor solüsyonları son derece etkilidir. Bunun dışında çürük oluşması ihtimali olan diş çukurcuklarını sıvayarak çürüğe karşı koruyuculuk sağlayan verniğe benzeyen fissür örtücüler de vardır. Renksiz bir tabaka oluşturarak dişlerin çürümesini engelleyen bu koruyucular çok etkili olup etkileri 4-5 sene sürmektedir. Her şeye rağmen erken yaşta oluşabilecek süt dişi kayıplarında alttan gelecek daimi dişlerin yerini korumak amacıyla yer tutucuların yapılması da çok önemlidir. Ergenlik çağlarında oluşan çapraşıklıkların bir kısmı erken süt dişi kayıpları nedeniyle dişlerin yer değiştirmelerinden, alttan gelecek daimi dişlere yer kalmamasından ve sonucunda oluşan yer darlıklarından kaynaklanmaktadır. Erken dönemde yapılan bir yer tutucu sayesinde ileri yaşlarda olası bir ortodontik tedavi ihtiyacı kolaylıkla önlenebilmekte, gereksiz zaman ve para israfından kaçınılabilmektedir.
Çoğu anne baba için zor bir durum olan ilk diş kontrolü “göster ve uygula” yöntemiyle hem çocuklar hem de aileleri için kolaylaştırılabilir.
Florürlü Vernik Uygulaması
Flor diş çürüğünü azaltmak konusunda önemli etkinliğe sahip doğal bir elementtir. Topikal (diş macunu, gargara, vernik, jel) ya da sistemik (flor takviyesi, florlu sular ve tuzlar) olarak kullanılabilir. Günümüzde topikal uygulamaların florun koruyucu etkisinden yaralanmak için daha uygun olduğu bilinmektedir. Topikal uygulamalar günde iki kez çocuğun dişlerinin gözetim altında fırçalanmasıyla birleştirildiğinde daha da etkili olmaktadır. Florürlü vernik, etkin miktarda flor içermesi ve yutma riskinin az olması gibi nedenlerden dolayı, günümüzde, çocuklarda en çok kullanılan ve güvenilir olan topikal florür materyalidir. Demineralizasyonu engeller ve diş minesinin yeniden mineralizasyonu sağlar. Böylece diş çürümesinin ilk safhasını önler veya tersine çevirir. Rutin olarak yılda 2 kez uygulanması önerilir. Çürük riski yüksek bireylerde yılda 4 kez uygulanabilir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) diş çürüğünün azaltılabilmesi için flor uygulamalarını önermektedir. Uluslararası güvenilirliği olan Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezi (CDC), profesyonel olarak uygulanan florürlü verniklerin, 6 yaşından küçük çocuklarda dahi dental florozis için risk faktörü olduğunu gösteren bilimsel kanıt olmadığını bildirmiştir. Yine, konu hakkında kanıta dayalı çalışmalar incelendiğinde; 3 yaş altında, yüksek dozda sistemik alım olmadıkça florozis riskinin olmadığı görülmektedir.
Amerikan Pediatrik Dişhekimleri Birliği (AAPD-American Academy of Pediatric Dentistry) ve Avrupa Pediatrik Diş hekimleri Birliği (EAPD-European Academy of Paediatric Dentistry) topikal flor uygulamasının diş çürüğünü azaltmakta etkili olduğunu bildirmektedir. İncelenen çok sayıda bilimsel yayında da florürlü vernik uygulaması diş sağlığının korunması için önerilmektedir.
Türk Dişhekimleri Birliği ve Türk Pedodonti Derneği’nin görüşleri de bu yöndedir.
Tüm bu bilimsel veriler ışığında “Koruyucu Ağız ve Diş Sağlığı Bilimsel Danışma Komisyonu” tarafından yapılan değerlendirmede, florürlü vernik uygulamasının, gerek 60 ay ve üzeri çocuklarda yapılması, gerekse az miktarda kullanılan florürlü verniğin, tükürükle temas ettiğinde diş yüzeyinde kısa sürede sertleşmesinden dolayı yutma riskinin az olması ve yılda iki kez lokal olarak yapılan bu uygulama ile sürekli bir sistemik alımın ve dental florozis riskinin söz konusu olmaması nedenleriyle herhangi bir sağlık riski oluşturmayacağı ve güvenle kullanılabileceği sonuçlarına varılmıştır. 60 ay ve üzeri çocuklara uygulanacak florürlü verniğin, çeşme suyundaki flor iyon konsantrasyonunun yüksek olduğu yerlerde dahi güvenle kullanılabileceği değerlendirilmiştir.
