Bebek amniyon sıvısında artma ve azalma neden olur?
Amniyon sıvısı hakkında genel bilgiler
Amniyos (amniyon) sıvısı bebeğin içinde yüzdüğü sudur ve gebeliğin erken haftalarından itibaren üretilmeye başlanır. Amacı bebeği rahim içinde darbelere ve ısı değişikliklerine karşı korumak, normal gelişimini sürdürebilmesi için gerekli alanı sağlamak ve nihayet bazı kimyasal maddelerin alışverişi için uygun bir ortam oluşturmaktır.
Amniyos sıvısnın gebelik haftalarına göre miktarı oldukça değişkendir ve ultrasonografide rahim içinde bebeğin etrafını saran siyah boşluklar şeklinde gözlenir.
Amniyos sıvısı miktarı bebeğin böbrekleri tam olarak işlev görmeye başladığı andan itibaren belli sınırlar içinde bebeğin bulunduğu gebelik haftasına göre değişen miktarlarda sabit tutulmaya çalışılır: Bebek idrar yoluyla düzenli olarak çıkardığı sıvıyı yine düzenli olarak yutar. Amniyos sıvısının bir kısmı da akciğerleri ve cildi yoluyla emilerek tekrar bebeğin dolaşımına geçer. Böylece denge sağlanmış olur.
Amniyos sıvısı böylece bir yandan bebeğin idrar yoluyla attığı maddeleri, öte yandan bebeğin cilt yapısında bulunan verniks, saç, eski cilt hücreleri gibi maddeleri içerir.
Amniyos sıvısının bebeğe ait hücreler içermesi, amniyosentez yoluyla elde edilen sıvıda bebeğin hücrelerinin karyotiplemesinin yapılmasına ("kromozom haritasının çıkarılmasına") olanak sağlar.
Amniyos sıvısı bebeğin sağlık durumunu gösteren en önemli göstergelerden biridir ve gebelik boyunca yapılan ultrasonografilerde sıvının miktarı her zaman değerlendirilerek not edilir. Bu amaçla bebeğin hangi haftalarda en az ne kadar, en fazla ne kadar sıvısının olması gerektiğini gösteren "nomogram"lardan faydalanılır.
Amniyos sıvısının miktarı ile ilgili sorunlar saptandığında ve özellikle de sıvının çok artmış, ya da çok azalmış olduğu belirlendiğinde öncelikle bebekte doğumsal kusur şüphesi doğar. Bunun yanında sıvı miktarını değiştiren çok sayıda neden olabileceğinden aşağıda bu durumlar ayrı ayrı ele alınacaktır.
Amniyos sıvısının artması ("polihidramnios")
Herhangi bir gebelik haftasında yapılan ultrasonografide bebeğin amniyos sıvısının normalden fazla olduğu belirlendiğinde aşağıdaki nedenler söz konusu olabilir:
Nedensiz artışlar
Amniyos sıvısının hafifçe artması durumunda genellikle yapılan incelemelerde bir neden bulunamaz. Bazı durumlarda ultrasonografi aynı gün belli bir süre geçtikten sonra tekrarlandığında veya başka bir ultrasonografide sıvı miktarı normal bulunur. Sıvının nedensiz arttığına karar verebilmek için aşağıda anlatılan durumlar mutlaka gözden geçirilir.
Şeker hastalığı
Anne adayında kontrolsüz şeker hastalığında kan şekerinin yüksek seyretmesi bebeğe de yansır. Bebeğin kan şekerinin yüksek olması daha fazla idrar üretmesine ve böylece amniyos sıvısının artmasına neden olur.
Doğumsal kusurlar
Bebeğin yutma refleksinin olmadığı doğumsal kusurlarda ve / veya bebeğin sindirim kanalının özellikle üst seviyesindeki tıkanıklıklarda olayın şiddetine göre hafiften ağıra değişen şiddette amniyos sıvısı artar. Özellikle amniyos sıvısının çok arttığı durumlarda bebekte ciddi bir doğumsal kusur bulunma riski de belirgin olarak artar.
Bebekte amniyos sıvısında artışa neden olan en önemli doğumsal kusurlar anensefali ve diğer nöral tüp defektleri, Trizomi 18, kalp kusurları, yemek borusu tıkanıklıkları ve diğer sindirim sistemi tıkanıklıklarıdır
Yukarıdaki nedenler gözönünde bulundurularak polihidramnios saptanan her anne adayında ayrıntılı bir doğumsal kusur taraması yapılır ve şeker yükleme testiyle anne adayında şeker hastalığı aranır.
Amniyos sıvısının azalması ("oligohidramnios")
Herhangi bir gebelik haftasında yapılan ultrasonografide bebeğin amniyos sıvısının normalden az olduğu belirlendiğinde aşağıdaki nedenler söz konusu olabilir:
Suların erken gelmesi
Suların herhangi bir nedenle erken gelmesi, kaybedilen sıvının miktarına ve sıvının kaybedilme hızına bağlı olarak bebekte sıvı azalmasına neden olabilir.
Bebekte böbrek ve idrar yollarında doğumsal kusurlar
İdrar yapımının azalmasına ve / veya üretilen idrarın boşaltılmasına engel olan doğumsal kusurlar bebekte sıvı azalmasına neden olabilirler.
Miyad geçmesi
Bebeğin beklenen doğum tarihinde doğmaması amniyos sıvısının azalmasına neden olabilir.
Rahim içi gelişme geriliği
Bebeğe plasentadan gelen besin maddeleri ve oksijenin azalmasına bağlı gelişme geriliğinde bebek koruyucu mekanizmalarını devreye sokarak kanının büyük kısmını yaşamsal organlarına yönlendirmiş olabilir. Bu yönlendirme sonucunda bebeğin böbreklerine giden kan miktarının azalması idrar üretiminin ve böylece amniyos sıvısı miktarının azalmasına neden olur.
Yukarıdaki nedenler gözönünde bulundurularak oligohidramnios saptanan her anne adayında öncelikle suların erken gelip gelmediği belirlendikten sonra ayrıntılı doğumsal kusur taraması yapılır ve mümkün olan durumlarda plasentadan gelen kan akımını değerlendirmeye yönelik olarak Doppler incelemesi yapılır.
Amniyos sıvısı azalmasının miyad geçmesine bağlı olduğu saptandığında en uygun yaklaşım bebeğin doğurtulmasıdır.
