Elektronik Bilgi Kaynakları Nedir?
Elektronik Veri Tabanı Nedir Veri tabanları TDK’ya göre; “Bilgisayar kullanımında çözüme erişmek için işlenebilir duruma getirilmiş bilgi ortamı. Bir konuya ilişkin verilerden oluşan ve genellikle bir veri tabanı dizgesi aracılığıyla bir bütün olarak yaşatılan veri kümeleri topluluğu.” Anlamlarına gelmektedir. Kütüphanecilik literatüründe ise; “makale, kitap, dergi gibi pek çok farklı türde kaynaklara online erişimi mümkün kılan sistemlerdir.” Elektronik veri tabanları bilgiyi sunma şekli ise: Bilim insanı tarafından üretilen herhangi bir akademik yayın, bir bilgi kaynağında yayımlanır. (kitap, dergi vb.) Bu bilgi kaynaklarının kullanım ve dağıtım hakkı firmalar ya da kurumlar tarafından satın alınır. Kurumlar ya da firmalar bu bilgileri oluşturdukları elektronik veri tabanlarında depolar. Bilim insanlarının oluşturduğu yayınlara ulaşmak isteyen kurumlar (üniversite kütüphaneleri vb.) bu veri tabanlarına abone olurlar. Oluşturulan bu veri tabanlarına araştırmacılar, bilim insanları öğrenciler vb. kullanıcılar ihtiyaç duyduğu bilgiye bu elektronik veri tabanları sayesinde milyonlarca bilgi kaynağına herhangi bir yerden, günün herhangi bir saatinden erişebilir hale gelirler. Elektronik veri tabanları; • Bibliyografik veri tabanları • Bibliyografik-atıf veri tabanları • Tam metin (full text) dergi veri tabanları • Tam metin (full text) kitap veri tabanları • İstatistiksel veri tabanları • Açık erişim veri tabanları, • EKUAL veri tabanları, Olarak birbirilerinden ayrılırlar. Bu sayede kurumlar ihtiyaç duyduğu veri tabanının seçimini kolaylıkla yapabilir bu da hem maddi hem de zaman olarak tasarruf etmesini sağlar. Bibliyografik veri tabanları, yayınlara ait bibliyografik bilgilere (yazar adı, eser adı, yayın yılı, abstrakt vs.) ulaşmayı olanaklı hale getiren veri tabanlarıdır. LISA (Library and Information Science Abstract) Ulrich’s Periodicals Directory veri tabanları bunlara örnek olarak verebiliriz. Bibliyografik-atıf veri tabanları, yayınların bibliyografik künyesinin yanı sıra yazarların atıf yaptıkları ve atıf yapılan yayınları verirler. Yazarın ve derginin verimliliğini grafiksel gösterim ile sunarlar. Genellikle literatür taraması yapmak amacı ile araştırmacılar ve bilim insanları tarafından kullanılır. Dünya çapında en önemli atıf veri tabanı WOS (Web of Science) ve Scopus’dur. Tam metin (full text) dergi veri tabanları, dergilerde yayımlanmış olan binlerce bilimsel makaleye ulaşmamızı sağlayan veri tabanıdır. ScienceDirect, SpringerLink, Wiley-Blackwell bu veri tabanında örnek olarak gösterilebilir. Açık erişim veri tabanları, araştırma, literatür, teknik raporlar, tezler ve çalışma raporları yanında hakemli dergi makalelerinin, konferans bildirilerinin ücretsiz, çevrimiçi kopyalarından meydana gelir. Çoğu durumda bunların kullanımında okuyucular için lisans sınırlaması yoktur. Bu nedenle araştırma, öğretim ve diğer amaçlar için ücretsiz kullanılabilirler. PubMed, DOAB, DOAJ bu veri tabanına örnektir. EKUAL veri tabanları, TÜBİTAK – ULAKBİM Cahit Arf Bilgi Merkezi tarafından gerçekleştirilen, ülkemizdeki araştırma kurumlarının akademik içerikli elektronik bilgi kaynaklarına etkin ve yaygın erişimlerinin sağlanması, ulusal ve uluslararası bilimsel yayın üretiminin etkinleştirilmesi amacıyla dünyanın önde gelen yayınevleri ve veri tabanı üreticileri ile yapılan ulusal lisans anlaşmaları ve çalışmalarıdır. Bu sayede • Bütçe kaynakları eşit olmayan araştırma kurumları arasında bilimsel bilgiye erişimde fırsat eşitliği yaratmak, • Veri tabanlarının yerinde kullanımıyla araştırmacılara zaman tasarrufu sağlamak, • Ülke çapında araştırma faaliyetlerinin etkinliğini artırmak, • Ülke kaynaklarının kullanımında tasarruf sağlamak, • Ulusal ve uluslararası bilimsel yayın üretimini artırmak, • Bilimsel çalışmalar ışığında ülkemizin rekabet gücünü artırmak amacıyla hizmete girmiştir. Bu veri tabanlarına kurumlar yüklü miktarda ücret ödeyerek abone olurlar. Bu veri tabanlarını etkili bir şekilde kullanmak için bilgi ve belge yönetimi bölümünden mezun elektronik kaynaklar uzmanına ihtiyaç duyulur.
