Korelasyon nedir?
Korelasyon nedir?
Korelasyon iki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve gücünü ölçen bir göstergedir. Türkçe'de ilinti katsayısı olarak çevrilerek kullanılmaktadır (bknz: http://yalta.etu.edu.tr/files/ekonometri1-08-coklu-baglanim-cozumlemesi-(s2,0).pdf)
Korelasyon esasen bir katsaydır. İki değişkenin arasında bir ilişki olup olupmadığını inceleyen bir katsayıdır. Ancak bu katsayıyı dikkate alırken, değişkenlerin birlikte hareketini göz önüne alır ve elde edilen bulgular aslında birer sonuçtur. Yani bir ilişkinin neden gerçekleştiğini göstermez, bu nedenle nedensellik olarak algılanmamalıdır. Değişkenler arasından nedensel bir ilişki olabilir, korelasyon katsayısı bunun için küçük bir ipucu sunabilir ancak korelasyon analizi için şu ünlü genelleme söylenir: "Korelasyon analizi her zaman nedensellik göstermez ancak her nedensellik bir korelasyon barındırabilir."
Korelasyon analizi sonucunda bir katsayı elde edilir, bu katsayı, ilişkinin gücü ve yönü hakkında bize önemli ipuçları sunar. Bu katsayının mutlaka -1 ila +1 arasında değişkenlik göstermesi gerekmektedir. İki değişken arasındaki ilişki bariz bir şekilde ters yönlü ise, yani bir değişken artarken diğeri azalıyorsa [0,-1] aralığında bir yerlerde yer alması ve -1'e doğru yakınlaşması gerekmektedir. Benzer şekilde bir değişken artarken diğer değişken de artıyor görünüyor ise, bu durumda bu kaytsayının [0,+1] aralığında bir yerlerde yer alması ve +1'e doğru yakınlaşması gerekmektedir.
Korelasyon Katsayısı Anlamlılığı
Korelasyon katsayısı, bize bu ilişkiye daima güvenebileceğimiz, genel geçer bir sonuç üretemez. Aksine, elde edilen katsayı matematiksel olarak bir değer alır ve yukarıda anlatıldığı gibi bir ilişkiyi ifade ediyor olabilse de, istatistiksel olarak bu ilişkinin gerçekliğine dair bir teste muhtaçtır. Bu nedenle elde edilen katsayının istatisiksel olarak da anlamlı olması gerekmektedir. anlamlılık için aşağıdaki bağlantıları takip edebilirsiniz:
https://www.expermio.com/gonderi/istatistiksel-anlamlilik-nedir127
Korelasyon Analizi Türleri
İstatistikte ilişkisini incelemek istediğimiz değişkenin türü, ölçüm özelliklerine göre analizler gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle her değişken için her analiz geçerli olmayacaktır, doğru analiz türünün seçilmesi önem kazanmaktadır.
Korelasyon analizi için de verinin türüne bağlı olarak geliştirilmiş pek çok test bulunmaktadır. İki değişkene dair görülen korelasyon katsayısı genel olarak aslında 1880'li yıllarda Karl Pearson tarafından geliştirilmiş olan korelasyon analizine dayanır. Genel olarak tüm verilerie bu analiz uygulanmakta ve sonuçlar yorumlanmaktadır. İstatistiksel yöntembilim açısından, değişkenlerin türlerine göre doğru kullanımlar ve uygun koreasyon katsayıları aşağıdaki analizler aracılığı ile elde edilmelidir:
- İki sürekli değişken > Pearson Korelasyon katsayısı (r)
- İki sırasal değişken > Spearman Korelasyon katsayısı (rho) veya Kendall Korelasyon Katsayısı (tau)
- İki kategorik değişken > Cramer Korelasyon Katsayısı
Kategorik değşkenler arasında bir korelasyon aslında mümkün değildir, bunlar ancak kategorik bağımlılık testleri ile gerçekleştirilir. Ancar Cramer, bu kategorik bağımlılık testlerinden türeterek, daha anlaşılır olabilmesi için bir korelasyon katsayısı elde etmektedir.
