PSİKOLOJİ YÖNETİMİ BÖLÜM 6
Bölüm 6
•Bütün insanlar yapısal olarak birbirlerine benzemektedirler. Çünkü Ebeveyn, Yetişkin ve Çocuk yapılarına sahiptirler.
•İki açıdan farklılaşırlar; her insanın Ebeveyn, Yetişkin ve Çocuk yapısındaki kayıtlar, içerik ve çalışma düzenleri ve bu yapıların işlevleri açısından eşsizdir.
•Bu bölüm işlevsel farklılıkların incelenmesine ayrılmıştır. İki tür işlevsel problem bulunmaktadır:
•Bulaşma
•Dışlama
•Bulaşma
•Üç yapının birbirinden ayrı olmadıkları zaman ortaya çıkan probleme ‘bulaşma’ denir.
•Ebeveyn’in Yetişkin’e bulaşması, beraberinde önyargıyı getirir. Önyargı, erken çocuklukta güvenliği sağlayan ebeveynlerin birtakım konularda soru sorma kapısını kapattıklarında gelişmeye başlar. Önyargıyı ortadan kaldırmanın tek yolu, ebeveynlerin görüşlerine katılmamanın artık tehlikeli bir durum oluşturmadığı gerçeğini göstermek ve elimizdeki Ebeveyn bilgilerini bugünün gerçekliğiyle güncellemektir.
•Şimdiki zamana ait uygun olmayan bir şekilde dışa vurulan duygular ve geçmişe ait deneyimler halinde ortaya çıkan Çocuk’un, Yetişkin’e bulaşmasının örneğidir. Bu tip bir bulaşmanın en yaygın semptomlarından iki tanesi hezeyanlar(sanrılar) ve halüsinasyonlardır(varsanı).
•Dışlama
•Bulaşmaya ek olarak, nasıl farklılaştığımızı açıklayan diğer bir bozukluk da dışlamadır.
•Dışlama, kalıplaşmış ve tahmin edilebilen tutumlarla ortaya çıkar. Bu tutumlar, tehdit edici herhangi bir durumla karşılaşıldığında mümkün olduğunca ve değişmez bir biçimde devam ettirilir. Değişmez Ebeveyn/Yetişkin/Çocuk, esas olarak iki tamamlayıcı özelliğin her durumda savunma amaçlı dışlanmasından kaynaklanır.
•Bu durum dışlanmış Ebeveyn’in Çocuk’u engellediği ya da dışlanmış Çocuk’un Ebeveyn’i engellediği bir durumdur.
•Yetişkin’e Bulaşmış Ebeveyn’i ile Bastırılmış Çocuk
•Çocukluğunun bir döneminde ciddi, disiplinli ve görevlere öncelik veren ebeveynleri tarafından Çocuk yönü tamamen kapatılarak ya da engellenerek tamamen bozulmuş gibidir.
•Hayatını sürdürmek için tek güvenli yol olarak ciddi ve disiplinli bir şekilde görevlerini yapması gerektiğine karar vermiştir. Yaşayarak gördüğü kadarıyla Çocuk’un ne zaman ortaya çıkmasına izin verse, bir sürü problemin ortaya çıktığını görür.
•Eğer küçük çocuk mükemmel uyumu, gayretli çabası, itaat ettiği ve söylenen her şeyi yaptığı için ödüllendirildiyse en mantıklı yol, Ebeveyn’e mutlak itaat ve çocuksu dürtülerin bastırılması olarak görülür. Bu tip bir insanın Çocuk yapısında çok az mutluluk kayıtlıdır. Muhtemelen, o mutlu Çocuk’un ortaya çıkmasına izin veremez çünkü mutlu Çocuk kayıtları çok azdır.
•Yetişkin’e Bulaşmış Çocuk ile Engellenen Ebeveyn
•Bu tür insanlara gerçek ebeveynler veya ebeveyn rolünü üstlenen kişiler çok acımasız ve korkunç davranırlar. Ya da tamamı ile diğer uçtadırlar ve çok aşırı hoşgörülü davranırlar.
•Bu kişileriçin hayatlarını sürdürmenin tek yolu Ebeveyn’ini kapatmak ya da engellemektir. Psikopatlar bu durumun en tipik örneğidir. Hayatlarının erken dönemlerinde ben OK’im/ sen değilsin sonucuna varır. Ebeveynleri o kadar OK değildir ki, onları dışlamak zorunda kalır. Acı veren Ebeveyn’i dışlarken aynı zamanda Ebeveyn’in içinde yer alan az miktardaki ‘iyiyi’ de dışlamış olur. Böyle bir insan, şimdiki transaksiyonlarının içindeki toplumsal kontrol, duruma uygun -meli/-malı’lar ve vicdan olarak adlandırabileceğimiz kültürel normlar için bilgi sağlayacak herhangi bir kaydediciye sahip değildir.
•Kişinin davranışlarını Yetişkin’e bulaşan Çocuk yönetir ve başka insanları da kendi amaçları doğrultusunda yönlendirir.
•Engellenmiş/Yetkisi Alınmış Yetişkin
•Psikotik insanlar engellenmiş Yetişkin’e sahiptirler.
•Yetişkin görevini yapamamaktadır ve bu yüzden de gerçeklikle bağlantısı kopmuştur.
•Kişinin Ebeveyn ve Çocuk’u geçmiş bilgileriyle karışmış bir şekilde ve yaşadıkları anda hiçbir anlam ifade etmeyen erke çocukluk deneyimlerinin tekrarıyla düz bir yolda ilerlemektedir.
•İçerik saçma görünse de, muhtemelen iyi-kötü, yapmalısın-yapmamalısın ve kurtuluş-lanetlenme şeklindeki Ebeveyn-Çocuk çatışmaları tekrar etmektedir. Tüm bu sözel ürünlerin içeriği, hastanın Ebeveyn ve Çocuk’u hakkında ciddi bilgiler ortaya koymaktadır.
•Yetişkin yapısı, çatışmanın ciddiyetini anlamaz.
•Donuk Birey
•Ebeveyn ve Çocuk’taki kayıtları çok sönük olan, mülayim denebilecek bazı insanlar vardır. Bu kayıtlar o kadar sönüktür ki, renkli bir kişiliğe sahip olmak için gerekli temel materyaller doğal olarak eksiktir.
•Bu durum genellikle klinik olarak belirsiz bir depresyonu olan ya da hayattan sıkılmış insanlarda kendini belli eder.
•Ebeveyn’i donuk, anlaşılmaz ve kararsızdır. Ceza ve ödül nadiren vardır ve herhangi bir şeye dair heyecan çok azdır. Küçük bir çocuk olarak dış dünyadaki herhangi bir şeye dair heyecanla karşılaşmamış, diğer çocuklarla nadiren arkadaşlık etmiştir.
•İyi bir çocuk olmasına ve hiçbir probleme yol açmamasına rağmen kimse tarafından fark edilmemiştir.
•Yetişkin tarafı gerçekliği doğru bir biçimde algılar fakat zaten gerçekliğin kendisi donuktur. Özgür bir Yetişkin’e sahip olacak şekilde yetişmemiş olabilir. Diğer insanlara dokunmak konusunda da olumlu bir değere sahip değildir. Kişiliği bir bilgisayara benzer, diğer insanlar partilerde eğlenirken o bir köşede oturup dergi karıştırır ve hayatında yapmayı bildiği tek şeyi yapar; bilgi eler.Toplumla ilgili bir problemi yoktur, problemi kendisiyledir. Hayatının ilk dönemlerinde gerçekliği ne kadar kısıtlıysa şimdi de o kadar kısıtlıdır.
•Hayata, dumanın neden havaya uçtuğuna, neden yağmurun yağdığına, tanrıyı ve kendisini kimin var ettiğine dair büyük bir merakla başlayan fakat cezalandırmaya yakın cevaplar alan çocuk, karışıklıklarına bir yenisini ekleyecek ve sonunda yanlış bir şey yaptığını düşünüp soru sormayı, merak etmeyi bırakacak ve dolayısıyla sıkıcı olacaktır. Pek çok ilgi alanını kapatmaya başlar çünkü verilen cevaplar sadece karışıklığını büyütmekle kalmıştır.
