Vitaminler ve Mineraller (1)
Vitaminler, yaşam için gerekli olan organik bileşenlerdir. Vücudumuzdaki çeşitli reaksiyonlarda görev alırlar, sistemin düzgün işlemesi için çok önemlidirler. Genel olarak vücutta üretilmezler ve dışarıdan alınmaları gerekir.
Her canlı için vitaminler kapsamına giren bileşikler farklıdır. Örneğin, insan C vitamini sentezleyemez fakat bitkiler ve hayvanların çoğu sentezler. Kolesterolü ise böcekler sentezleyemez ve besin ile almaları gerekir.
Vitaminler ilk defa B1 vitamini eksikliğinde görülen Beriberi hastalığı ile birlikte keşfedilmiştir ve araştırma süreci devam etmektedir.
Bir çok yeni bileşik ve bu bileşiklerin görev yaptığı reaksiyonlar bulunmuştur.
Suda ya da yağda çözünürler.
Enzimlerin aktif hale gelmesi için reaksiyona katılarak
Koenzim olarak görev yaparlar.
Vitaminlerin bir önceki formuna "Previtamin/ Provitamin" denir. Örneğin D vitamini güneş ışığı ile aktive olur. Beta karoten ise A vitamininin öncül maddesidir ve ihtiyaç duyulduğunda bir enzim vasıtasıyla A vitaminine çevrilir.
Vitamin eksikliğine "Hipovitaminoz" , yokluğuna "Avitaminoz", fazla bulunmasına ise "Hipervitaminoz" denir. Hepsi de istenmeyen durumlardır ve dengelenmeleri gerekir.
Mineraller, yaşam için gerekli inorganik bileşenlerdir. Vitaminler kadar önemlidirler. Vücuda besinlerle alınmaları gerekir. Enzimlerin çalışması için "Kofaktör" olarak reaksiyona katılırlar. Ayrıca hücrelerin yapısına katılırlar, kasların kasılması ve gevşemesi gibi görevlerde yer alırlar.
Vitaminler ve mineraller kendi görevlerine ek olarak sindirim sonunda açığa çıkan ve hücre yapısına zarar veren serbest oksijenin bağlanmasında ya da bağlayan enzimin yapısında görev alarak antioksidan etki sağlarlar.
Vitaminler ve minerallerin eksikliği; *Beslenme yetersizliği sebebiyle olabilir. Bu birebir onun eksikliği olabileceği gibi emilme mekanizmasında görev alan başka bir vitamin ya da mineralin eksikliği sebebiyle olabilir. *Sindirim ve boşaltım sistemi boyunca oluşabilecek bir aksaklık sebebiyle olabilir. Bağırsak içinde yer alan emilim tüycüklerinde (villus) bozulma/ dökülme olabilir. Yararlı bakteri nüfusunda bozulma olabilir. *Bağırsaklardan emilim sonrasında işlenme kısmında problem olabilir. Örneğin aktif forma çevriminde problem olabilir. * Hatta aynı emilim sistemini kullanan iki vitaminden birini aşırı kullandığımızda diğerinin emilimini azaltabiliyoruz. Bütün bunlar çok zor koşullarda hayatta kalıyoruz hissi verebilir ama çeşitli renklerde beslenme ile hepsini dengeli bir biçimde almamız hiç de zor değil. Vücudumuz da her koşulda hayatta kalmak için uyum göstermeye programlıdır ve elindeki kaynakları kullanırken önceliği hayati kısımlara verir. Daha kaliteli ve enerjik bir hayat için miktarlarını arttırmak istersek önceliği besinlere vermemiz gerekir. Takviye olarak tablet formunda almak isterseniz de doktorunuz ile birlikte karar vermek en doğrusudur.
Vitaminler çok hızlı bozunur. Isı, ışık, oksijen etkisini kaybetmesine sebep olur. Bu sebeple kaliteli üretim ve doğru saklama koşulları çok önemlidir. İçerikte kullanılan dolgu, koruyucu, renklendirici ve aroma gibi katkılara dikkat etmek gerekir. Multivitamin yerine ihtiyaca yönelik olarak uygun dozda ve zamanda tek tek kullanmak da daha doğru ve etkili olacaktır.
